آشنایی با ترک‌های جوشکاری
ترک ناپیوستگی (Crack) به وجود آمده به وسیله پارگی موضعی است، که می‌تواند ناشی از سرد شدن یا تنش باشد.
ترک ناپیوستگی (Crack) هم می تواند در فلز جوش و هم در فلز پایه به وجود آید ، ترک زمانی به وجود می‌آید که تنش‌های موضعی به‌وجود آمده از مقاومت تسلیم ماده بیشتر شود. ترک خوردگی همواره با افزایش تنش در نزدیکی ناپیوستگی‌های فلز جوش و فلز پایه یا نزدیک شیارهای مکانیکی که در طراحی اتصال پیش بینی شده‌اند، همراه است. ترک ها جزو خطرناک‌ترین عیوب جوش هستند .
طبق این استاندارد ترک‌ها (Crack) به دو دسته گرم و سرد تقسیم می‌شوند.
- ترک گرم یا انجمادی
- ترک سرد یا هیدروژنی
ترک گرم در خلال انجماد مذاب، شکل می‌گیرد و ترک سرد (تاخیری) بعد از آنکه فرایند انجماد کامل شد شروع خواهد شد. ترک‌های سرد که بعضاً ترک‌های تاخیری نیز نامیده می‌شوند با هیدروژن شکننده یا تردی هیدروژنی ارتباط خاصی دارند. ترک‌های گرم در مرزدانه‌ها منتشر می‌شوند ولی ترک‌های سرد هم در مرزدانه‌ها تشکیل می‌شوند و هم ممکن است از مرزدانه‌ها گذشته و گسترش یابند.
انواع ترک‌ها به لحاظ شکل ظاهری
۱) ترک مويی (Micro Crack)
وقتی ترک ابعاد ریزی در حد میکروسکوپی داشته باشد به میکرو ترک (Micro Crack) یا میکرو فیشر موسوم است.
۲) ترک طولی (Longitudinal Crack)
در فرآیند جوشکاری زیر پودری که معمولاً با سرعت زیادی همراه است به چشم می‌خورد و گاهی تخلخل که معمولاً در ظاهر جوش قابل مشاهده نیست در آنها روی می‌دهد. ترک‌های طولی در جوش‌های کوچک و کم حجم بین قسمت‌های بزرگ و حجیم ناشی از آهنگ سریع سرد شدن و درگیری یا در مهار بودن قطعات است. ترک طولی اساساً موازی با محور جوش است به چهار صورت واقع می‌شود.
در فلز جوش
در مرز جوش
در منطقه تاثیر حرارت جوش یا HAZ
در فلز پایه
۳) ترک عرضی (Transverse Crack)
ترک عرضی اساساً عمود بر محور جوش است و بیشتر ناشی از تنش‌های فشاری عمود بر جوشی که قابلیت نرمی زیادی ندارد، است. ترک‌های عرضی ممکن است در مناطق زیر واقع شوند.
در فلز جوش
در منطقه تاثیر حرارت جوش
در فلز پایه
۴) ترک‌های تشعشعی
ترک‌های تشعشعی ، به ترک هایی گفته می شود که از یک نقطه مشترک تششع میگیرند این ترک ها ممکن است در مناطق زیر ایجاد شوند.
در فلز جوش
در منطقه تاثیر حرارت
در فلز پایه
ترک‌های تشعشی کوچک به ترک‌های ستاره‌ای (Cracks Star) نیز معروف اند.
۵) ترک چاله (Crater Crack)
ترک چاله، ترک انتهای خط جوش است و زمانی رخ می‌دهد که جوشکاری به درستی و به خوبی به پایان نرسد. ترک چاله یکی از شایع ترین عیوب جوش است . گاهی به این ترک نیز ترک ستاره‌ای اتلاق می‌شود. ترک چاله جوش، ترک انقباضی بوده و معمولاً از قطع ناگهانی قوس ناشی می‌شود. ترک در چاله جوش عمدتاً به سه صورت زیر دیده می‌شود.
طولی
عرضی
ستاره‌ای
۶) گروه ترک‌های ناپیوسته (Group Of Disconnected Cracks)
گروهی از ترک‌های جدا از هم که ممکن است در نواحی زیر مشاهده شوند.
در فلز جوش
در منطقه تاثیر حرارت
در فلز پایه
۷) ترک‌های انشعابی (Branching Crack)
گروهی از ترک‌های متصل به هم که منشا آنها یک ترک مشترک است و نسبت به ترک‌های تشعشعی قابل تشخیص هستند. ترک‌های انشعابی ممکن است در مناطق زیر واقع شوند.
در فلز جوش
در منطقه تاثیر حرارت
در فلز پایه
علل پیدایش ترک در جوش
- عدم رعایت مسایل مربوط به پیش گرمی جوش و پس گرمی جوش و دمای بین پاسی
- مرطوب بودن الکترود یا استفاده از الکترود نامناسب
- بیشتر بودن نسبت نفوذ به پهنای جوش (طراحی نادرست اتصال)
- جوشکاری در شرایط قطعه فیکس
- سریع سرد شدن قطعه بعد از جوشکاری
- وجود ناخالصی گوگرد و فسفر در فلز پایه